Saienisi

Ko e saienisi ko ha kautaha pau ʻoku ne langaki hake mo fokotuʻutuʻu ʻa e ʻilo ʻi lava-sivi ngaahi fakamatala mo e ngaahi fakamatala mo e ngaahi kikite fekauʻaki mo e ʻunivesi.

ʻOku angamaheni ʻaki hono vahevahe ʻo e saienisi fakaonoponi ki he ngaahi kolo lalahi ʻe tolu ʻoku kau ai ʻa e ngaahi meʻa fakasaienisi fakanatula (e.g., moʻui, kemi, fisiki), ʻa ia ʻoku nau ako ki natula; ʻa e ngaahi meʻa fakasaienisi fakasosiale (e.g., ʻekonomika, saikolosia), ʻa ia ʻoku nau ako ai e fakafoʻituitui mo e sosaieti; pea mo e saienisi (hangē ko e fakaʻuhinga, fika, saienisi ʻo e ngaahi komipiuta), ʻa ia ʻoku ne ako e ngaahi fakakaukau taʻemahino. Neongo ia, ʻoku ʻi ai ha fetaʻemahinoʻaki ʻi he ʻikai toe fakaʻaongaʻi ha saienisi ʻo e ngaahi meʻa fakasaienisi ʻi he ʻikai ke nau fakafalala ki pau fakamoʻoni. ʻOku fakamatalaʻi ʻa e tauteaʻi ʻoku ne fakaʻaongaʻi ʻa e ʻilo fakasaienisi ki ha ngaahi taumuʻa ʻoku ʻaonga, hange ko e ʻenisinia mo faitoʻo, ʻo hange ko hono fakaʻaongaʻi fakasaienisi.

ʻOku makatuʻunga ʻa e saienisi ʻi he fakatotolo, ʻa ia ʻoku angamaheni ʻaki hono fakahoko ʻi he fakaʻekatemika mo e ngaahi fakatotolo pea pehe ki he ngaahi kautaha fakapuleʻanga mo e ngaahi kautaha fakapuleʻanga. Kuo hanga ʻe he ola lelei ʻo e fakatotolo fakasaienisi ʻo ʻomi ki he emergence ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ki he saienisi, ʻa ia ʻoku ne feinga ke takiekina ʻa e ngaue fakasaienisi ʻaki hano fakamuʻomuʻa hono fakatupulaki ʻo ha koloa fakakomesiale, meʻatau, tokangaʻi ʻo e moʻui lelei, mo maluʻi ʻo e ʻatakai.